Projektowanie bezpiecznych budynków to dla projektanta i architekta priorytet. Dbałość o finalnego użytkownika obiektu powinna wiązać się nie tylko z komfortem i nowoczesnymi rozwiązaniami mającymi na celu redukcję zużycia energii, ale przede wszystkim bezpieczeństwem. Aby zapobiegać oraz przeciwdziałać.
W rozmowie z mgr inż. arch. Mariusz Sobczak, czynnym architektem i specjalistą w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej obiektów poruszamy zakres obowiązku architekta pod kątem wentylacji pożarowej.
Dlaczego znajomość podstaw prawnych z zakresu doboru urządzeń przeciwpożarowych jest tak ważna dla architektów?
Znajomość podstaw w pracy architekta – a szczególnie w ochronie przeciwpożarowej – jest bardzo istotna. Ustawodawca wyraźnie mówi o tych elementach i wskazuje, gdzie i w jakim celu należy je stosować. Projektant z taką wiedzą ma pewność, że dobrał urządzenie właściwe dla danego obiektu. Gdzie szukać informacji o konkretnym urządzeniu? Do jakiego budynku urządzenie to pasuje najlepiej? Orientacja w tych zagadnieniach jest potrzebna.
Czy w takim razie możemy określić zakres obowiązków projektanta w procesie doboru tych urządzeń przeciwpożarowych w odniesieniu do przepisów?
Te kwestie możemy odnieść bezpośrednio do zakresu obowiązków projektanta w procesie projektowym, inwestycyjnym, który został określony w prawie budowlanym. Pamiętajmy, że to projektant jest odpowiedzialny za całościowy projekt, a w głównej mierze za bezpieczeństwo pożarowe budynku. Musi mieć taką wiedzę, aby umiejętnie dobrać systemy do budynku. W większości przypadków architekt wybiera sobie kompetentny zespół projektowy, między innymi rzeczoznawcę w zakresie urządzeń przeciwpożarowych
Oczywiście słowo „projektant” należy wstawić w duży cudzysłów, ponieważ może to być zespół ludzi, architektów. Istotne jest to, że cały zespół osób musi wiedzieć wszystko o obiekcie podczas projektowania. Przy tym każdy z architektów wie, że na etapie projektowania za poszczególne działania projektu odpowiedzialni są konkretni uczestnicy procesu projektowego, choć przepływ informacji i ich ilość skłaniają do wyznaczenia koordynatora projektu. Dlatego celowo się wymusza, aby to projektant miał wiedzę o urządzeniach przeciwpożarowych, które zapewniają bezpieczeństwo pożarowe budynku. To on ma delegować tę wiedzę na przedstawicieli poszczególnych branż. Natomiast nie każdy branżysta musi wiedzieć o wszystkich elementach systemu.
Byłoby świetnie, gdyby każdy z branżowców miał taką wiedzę. Ale umówmy się – nie zawsze jest na to czas. Dlatego zwróćmy uwagę na to, że zmiana prawa budowlanego podpisana przez prezydenta obejmuje zakres obowiązków projektanta, który poszerzył się również o obowiązek koordynacji pracy między branżami.
Na co powinniśmy zwrócić uwagę podczas koordynacji prac projektowych związanych z urządzeniami przeciwpożarowymi?
Przede wszystkim na ilość i jakość przekazywanych informacji; warto zadbać także o ich sprawny przepływ. Ogólnie ważne jest uporządkowanie tych komunikatów. Nie warto zalewać branżystów wiadomościami, które nie są im do niczego potrzebne, na przykład cytować opisu architektonicznego budynku.
Żeby zaprojektować urządzenie przeciwpożarowe, specjalista powinien otrzymać informacje dokładnie dopasowane do każdego urządzenia. Na przykład jeśli mówimy o wentylacji pożarowej w dokumnetacji muszą się znaleźć ściśle określone jednostki wartości, przepisy prawne itd. – tylko po to, żeby później branżysta mógł bez problemu zaprojektować urządzenie.
Powinniśmy także znać oczekiwania wykonawcy. Jeśli mowa o oświetleniu awaryjnym, to branżowiec nie oczekuje od nas informacji, która wentylacja pożarowa jest najwydajniejsza. Chce natomiast poznać rozwiązania dla dróg ewakuacyjnych i dowiedzieć się na przykład, z jakich przyczyn większe natężenie światła nie jest wymagane. Adekwatne, spójne informacje przekazywane w rzetelny sposób stanowią podstawę prac projektowych, jeżeli chodzi o koordynację.
Jaki zakres prac podlega uzgodnieniu z rzeczoznawcą zabezpieczeń przeciwpożarowych?
Jeżeli chodzi o projekt budowlany, określa to Rozporządzenie w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej. Projektant – razem z rzeczoznawcą do spraw przeciwpożarowych – realizuje warunki ochrony przeciwpożarowej na postawie ścisłej listy, która jest przypisana do konkretnych obiektów budowlanych. Nie każdy obiekt trzeba uzgadniać pod względem ochrony przeciwpożarowej, a lista okazuje się na tyle szczegółowa, że projektant nie powinien mieć żadnych problemów ze zrealizowaniem warunków.
Ten zakres umieszczony pod projektem budowlanym (stanowiący odrębne przepisy, o których mówi Prawo budowlane) jest przez rzeczoznawcę sprawdzany pod względem zgodności z przepisami prawa w projekcie budowlanym. Jeżeli mówimy już o projekcie urządzenia przeciwpożarowego, to zakres jakości/zgodności nie był wcześniej ściśle uzgodniony. To projekt wykonawczy. Jeżeli analizuje go rzeczoznawca do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, to w zakresie wiedzy, którą dysponuje ten specjalista.
Moim zdaniem rzeczoznawca nie musi znać sposobu działania każdego elementu automatyki. Projektant ustala założenia projektowe, które nie mogą być sprzeczne choćby właśnie z uzgodnionymi wcześniej warunkami ochrony przeciwpożarowej.
A jaka jest różnica między projektem urządzenia przeciwpożarowego a charakterystyką urządzenia przeciwpożarowego?
Ani jedno, ani drugie nie zostało nigdzie określone w przepisach. To zapewnia pole manewru projektantowi, który ma za zadanie opracować właśnie te dwa elementy.
By uświadomić sobie różnicę, warto skupić się na celu. Realizując projekt, bierzemy w ogóle pod uwagę charakterystykę urządzeń przeciwpożarowych i projekt urządzenia przeciwpożarowego. Charakterystyka w fazie projektowania ma posłużyć do zaprojektowania urządzenia przeciwpożarowego. A projekt urządzenia przeciwpożarowego ma posłużyć do wykonania tego urządzenia.
