Czy projektowanie przestrzenne w Singapurze bardzo się różni od myślenia o przestrzeni w naszym kraju?
Cały świat kieruje wzrok w stronę kolejnych niepokojących komunikatów o zmianach klimatycznych. Teraz liczą się energooszczędność, jak najmniejsza emisja gazów cieplarnianych do atmosfery i stosowanie rozwiązań, które pomogą nam i przyszłym pokoleniom żyć w zgodzie z naturą.
Dziś na linii Polska–Singapur, w rozmowie z Dymitrem Malcewem (polskim projektantem, który od 2010 r. mieszka i pracuje w Azji), zastanowimy się, czego my, Polacy, możemy się nauczyć od Azjatów i czy tamtejsze rozwiązania mogą być z powodzeniem stosowane również u nas.
Kontekst, uwarunkowania historyczne, geograficzne i kulturowe obu państw są oczywiście bardzo zróżnicowane. Aby zrozumieć podejście do budowania nowoczesnego miasta, warto je zobaczyć w szerszej perspektywie. Singapur jest bardzo młodym państwem – powstał niedawno, bo w 1965 r. To położone na wyspie, wieloetniczne miasto-państwo ma ograniczoną ilość powierzchni, co skutkuje jedną z najwyższych gęstości zaludnienia na świecie. Mimo ograniczeń przestrzennych, braku dostępu do surowców naturalnych czy terenów rolniczych.
W ciągu zaledwie 30 lat niewielki Singapur, który wystartował z poziomu ekonomicznego Jamajki, przekształcił się z biednego portu w jedną z najprężniej działających i najbogatszych gospodarek świata. Klucz do globalnego sukcesu miasta-państwa stanowi stworzenie idealnego ekosystemu dla biznesu, innowacji, bliska współpraca sektora publicznego z sektorem prywatnym oraz przede wszystkim przemyślane planowanie przestrzenne. Singapur funkcjonuje jak świetnie zorganizowaną i nowoczesna firma, w której różne zespoły specjalistów blisko współpracują, by osiągać długofalowe i bardzo praktyczne cele. Przykładem mądrego zarządzania jest fakt, że państwo ma zerowy dług publiczny, a bogate rezerwy finansowe budowane są przede wszystkim dzięki inwestycjom.
Planowanie przestrzenne nie jest poboczną dziedziną zarezerwowaną dla architektów i urbanistów. Wręcz przeciwnie – to jedno z najważniejszych narzędzi rozwoju na poziomie strategicznym. Dzięki temu Singapur nie tylko przyciąga międzynarodowe inwestycje, ale także oferuje swoim mieszkańcom wysoki standard życia. Podobnie jak w firmach to zasoby ludzkie stanowią najważniejsze aktywa Singapuru, dlatego przykłada się bardzo dużą wagę do wysokiej jakości przestrzeni miasta. Miasto-państwo od samego początku było budowane zgodnie z wizją stworzenia miasta-ogrodu. Dziś na każdym kroku widać, że ta wizja została bardzo konsekwentnie zrealizowana i stała się rozpoznawalną cechą Singapuru. Plany zagospodarowania przestrzennego powstają na dwóch poziomach: koncepcyjnym, który nakreśla strategiczne kierunki rozwoju miasta-państwa na 40–50 lat, oraz bardzo szczegółowym, który uwzględnia najbliższe 10–15 lat w zakresie bardzo konkretnych rozwiązań (nie tylko części naziemnych, ale także w bardzo rozbudowanej części podziemnej miasta). Długofalowa strategia opiera się przede wszystkim na zrównoważonym rozwoju poprzez tworzenie samowystarczalnych i zdywersyfikowanych stref miejskich. Pozwala to równomiernie rozłożyć funkcje, odciążyć centrum miasta i zminimalizować ruch samochodowy. Każda dzielnica jest zaprojektowana w najmniejszym szczególe, a projektanci uwzględniają wszystkie potrzeby mieszkańców, w tym przestrzenie publiczne i rekreacyjne. Te wielofunkcyjne huby i ekosystemy połączone są strefami zielonymi, świetnie działającą siecią transportu publicznego ścieżkami rowerowymi – dzięki czemu posiadanie samochodu okazuje się zbędne. Podobnie jak wielu specjalistów uważam Singapur za najlepiej zaprojektowane miasto na świecie. Jego przykład pokazuje, że długofalowe, pragmatyczne, strategiczne zarządzanie przestrzenią miasta z wykorzystaniem bardzo dobrze skonstruowanego systemu prawnego jest niezwykle skutecznym narzędziem budowania silnej gospodarki, bezpieczeństwa, zintegrowanego społeczeństwa oraz w efekcie infrastruktury dla biznesu i innowacji. Czy rozwiązania energooszczędne w Singapurze bardzo odbiegają od tych stosowanych w Polsce? W Polsce coraz częściej wspomina się o konieczności sadzenia odpowiednich roślin (również na dachach), energooszczędnej wentylacji, klimatyzacji, ekologicznym betonie itp.
Tym, co wyróżnia Singapur w skali świata, jest przede wszystkim skala stosowanych rozwiązań oraz konsekwentne działania. Kwestie dotyczące ochrony środowiska, ekologii oraz transformacji energetycznej należą do głównych priorytetów rządu, ponieważ bezpośrednio przekładają się na jakość życia i gospodarkę. Co więcej, zmiany klimatu są poważnym wyzwaniem dla miasta-państwa i wiążą się z jego przetrwaniem. W lutym 2021 r. uchwalono Green Plan 2030, który wyznacza marszrutę Singapuru w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu na bardzo wielu poziomach. Pragmatyczny Singapur postrzega tę nieuniknioną transformację jako szansę rozwoju. Inwestuje w innowacje technologiczne, które zwiększają nie tylko efektywność energetyczną, ale także niezależność i samowystarczalność w zakresie produkcji żywności. Przykładami mogą być największa na świecie farma wertykalna, dynamiczny rozwój przemysłu food tech czy coraz bardziej powszechne zastosowanie sztucznej inteligencji.